Bờ rào miền Tây
Tỉ mẩn tạo hình con voi bên căn nhà dài truyền thống, nghệ nhân H'Huyên BHôk (49 tuổi) dừng tay mời chúng tôi vào nhà để tìm hiểu về nghề gốm cổ Yang Tao. Dưới chân nhà dài, những tạo hình như: con voi, con lợn, lọ hoa… đang được bà phơi dưới ánh nắng của ngày đông. "Trong làng tôi chỉ còn vài nghệ nhân làm gốm Yang Tao, họ cũng đã già hết rồi, nếu tính nghệ nhân làm được gốm Yang Tao thì tôi là người trẻ nhất", bà H'Huyên BHôk nói.Bà H'Huyên BHôk cho hay, qua lời kể của bà cố, ngày xưa trong buôn người dân sinh sống không có các vật dụng sinh hoạt như chén, bát…, chỉ dùng lá chuối để đựng cơm. Từ đó, người xưa đã suy nghĩ và sáng tạo, tìm kiếm nguồn đất để nặn ra cái chén đầu tiên, đem đi nung thành công, rồi tiếp tục làm các vật dụng lớn hơn như sành đựng nước, chóe đựng gạo. Thời điểm đó, người dân trong buôn học hỏi lẫn nhau và tự tạo ra các vật dụng riêng để sử dụng trong gia đình."Để thể hiện lòng biết ơn và tôn kính với bề trên, người sáng kiến đã đặt ra rất nhiều quy tắc khi làm gốm Yang Tao, người vi phạm quy tắc sẽ bị bề trên khiển trách", bà H'Huyên BHôk kể và tiếp lời: "Ngày trước, chỉ có phụ nữ làm gốm, đàn ông trong buôn không được làm vì chế độ mẫu hệ. Độ tuổi mà con gái được làm gốm phải từ 17,18 tuổi, chưa có chồng. Trước khi đi lấy đất, con gái không được tiếp xúc với con trai, không trùng ngày 'đèn đỏ', nếu vi phạm sẽ bị run tay chân, không tìm thấy đường về nhà".Nghệ nhân H'Lưm Uông (63 tuổi), nhà ở bên cạnh và là người chỉ dạy cho bà H'Huyên BHôk làm gốm, vừa nằm viện về, tay chân vẫn còn yếu do bị tai biến (hồi tháng 6.2024), nhưng nỗi nhớ nghề vẫn hằn sâu trong đôi mắt của bà. "Bị thế này, mẹ (tôi) cũng nhớ nghề lắm, tay chân cứ khó chịu. Hằng ngày, chỉ có thể ngồi trong nhà dài nhìn H'Huyên BHôk làm gốm, mong mau khỏi bệnh để lại tiếp tục làm gốm như ngày xưa. Từ những năm 1990, chén bát hiện đại từ nơi khác về nên buôn này chỉ còn vài người làm gốm…", bà H'Lưm Uông chia sẻ.Giọng trầm buồn, nghệ nhân H'Huyên BHôk và H'Lưm Uông kể lại khoảng hơn chục năm trước, trong một lần đi bán gốm Yang Tao ở H.Cư Mgar (Đắk Lắk), chiếc xe chở mọi người không may bị lật ở giữa đèo, bà H'Huyên BHôk bị chấn thương ở vùng đầu, rất may không ảnh hưởng đến tính mạng. Nhưng cũng từ đây, người dân trong buôn không còn đi bán gốm ở xa nữa (vì sợ gặp tai nạn) mà chỉ làm các vật dụng phục vụ sinh hoạt trong gia đình. Rồi theo xu hướng phát triển, gốm thủ công không cạnh tranh được với gốm công nghiệp, nên người làm gốm trong buôn ít dần, chỉ còn 5 – 6 người giữ nghề đến ngày nay.Năm 2008, bà Lương Thanh Sơn (nguyên Giám đốc Bảo tàng Đắk Lắk) đã đến buôn Dơng Bắk (xã Yang Tao, H.Lắk) để động viên, hỗ trợ cho bà con giữ lấy nghề gốm cổ lâu đời trong vùng. Các nghệ nhân và người làm gốm cổ ở Yang Tao luôn ghi nhớ rằng, nếu không có TS Lương Thanh Sơn thì nghề gốm đã mất đi.Bà Sơn cho hay những năm trước 2008, bà đã nghiên cứu và đề xuất các dự án phục hồi các làng nghề truyền thống của người Ê Đê, người M'nông tại địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Trong đó, bà xin được nguồn vốn cho dự án phục dựng nghề làm gốm của người M'nông tại buôn Dơng Bắk (xã Yang Tao, H.Lắk). Thời điểm này, tại buôn có mở một lớp dạy nghề làm gốm cổ khoảng 15 – 20 người, trong đó có 3 nghệ nhân được mệnh danh là "bàn tay vàng" của địa phương."Qua thời gian làm văn hóa, gắn bó với người dân tại các buôn làng, điều mà tôi đau đáu đến bây giờ là làm sao tạo được nguồn thu, đầu ra cho các sản phẩm gốm Yang Tao của bà con. H.Lắk là vùng du lịch nổi tiếng của tỉnh Đắk Lắk, đặc biệt là khu du lịch hồ Lắk, đây là cơ sở để phát triển các sản phẩm gốm cổ Yang Tao gửi đến tay du khách thập phương", bà Sơn nói.Bà Sơn cho biết thêm, theo thông tin từ một người nghiên cứu (Bỉ) do bà hướng dẫn, sản phẩm gốm cổ Yang Tao đã hiện diện tại Bảo tàng Anh. Trong lần trở lại Dơng Bắk cách đây không lâu, các nghệ nhân (nay già yếu nhưng bàn tay của họ chưa bao giờ biết mỏi) cũng khoe với bà, gốm Yang Tao đã được du khách từ các công ty du lịch lữ hành đến tham quan và tìm mua. Từ đó, cũng tạo nguồn thu nhập đáng kể cho bà con duy trì với nghề.Trao đổi với Thanh Niên, Sở VH-TT-DL Đắk Lắk cho biết, Bộ VH-TT-DL vừa có Quyết định về việc công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với nghề làm gốm của người M'nông ở xã Yang Tao (H.Lắk, Đắk Lắk). Đây sẽ là cơ sở quan trọng để gốm cổ Yang Tao được hồi sinh.Vì sao sau khi xem phim 'Mai', các cô gái ngại yêu ‘mama boy’?
Theo đó, vào năm học 2025-2026 sắp tới, Phòng GD-ĐT TP.Thủ Đức tiếp tục tổ chức khảo sát đầu vào lớp 6 đối với 3 trường THCS Trần Quốc Toản 1, Hoa Lư, Bình Thọ.Cụ thể, việc xét tuyển được thực hiện theo hình thức xét duyệt điều kiện hồ sơ và làm bài khảo sát đánh giá năng lực học sinh. Mỗi trường sẽ tổ chức một điểm khảo sát lớp 6 (tùy vào số lượng học sinh đăng ký).Đối tượng dự tuyển là tất cả học sinh đã hoàn thành chương trình tiểu học có nguyện vọng vào học lớp 6 trên địa bàn TP.Thủ Đức, có điểm trung bình cuối năm môn toán, tiếng Việt đạt từ 9,0 trở lên.Các trường tổ chức khảo sát chung ngày, chung đề. Học sinh dự khảo sát vào trường nào sẽ liên hệ nộp hồ sơ đăng ký tại trường đó và chỉ được đăng ký, nộp hồ sơ tại một trường THCS.Mỗi học sinh chỉ được đăng ký dự khảo sát đầu vào tại một trường (không có nguyện vọng khác), kết quả điểm khảo sát của trường đó không được lấy để xét tuyển vào 2 trường còn lại.Dự kiến học sinh dự tuyển thực hiện bài khảo sát năng lực vào giữa tháng 6.2025 với thời gian 90 phút. Nội dung bài khảo sát gồm 2 phần: Học sinh trúng tuyển là những học sinh thực hiện bài khảo sát tuyển sinh lớp 6 đầy đủ, đúng quy định và không có bài nào bị điểm 0. Điểm xét tuyển là tổng điểm các phần của bài khảo sát vào lớp 6.Căn cứ vào kết quả bài khảo sát, hội đồng tuyển sinh lớp 6 tại 3 trường THCS Trần Quốc Toản 1, Hoa Lư và Bình Thọ sẽ xét từ cao xuống thấp cho đến đủ chỉ tiêu và theo các tiêu chí phù hợp với mô hình mỗi trường.
70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ: 'Bùn - máu và hoa'
Kỳ thi học sinh giỏi giải toán trên máy tính cầm tay cấp thành phố lần thứ 31, năm học 2024- 2025 do Sở GD-ĐT TP.HCM chủ trì và Công ty BITEX đồng tổ chức đã khai mạc sáng nay, tại Trường THCS-THPT Trần Đại Nghĩa, Q.1, TP.HCM. Gần 2.200 thí sinh đến từ 248 trường THCS và THPT thuộc 21 quận, huyện và TP.Thủ Đức của TP.HCM tham gia. Các học sinh tranh tài ở 5 môn thi: toán THCS, toán - vật lý - hóa học - sinh học THPT. Dự kiến, ban tổ chức trao 1.300 giải thưởng cho các thí sinh đạt thành tích cao ở các thứ hạng nhất, nhì, ba. Ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, cho biết kỳ thi học sinh giỏi giải toán trên máy tính cầm tay ngày càng được quan tâm, từ các trường THCS tới THPT, từ công lập và ngoài công lập ở các quận, huyện, TP.Thủ Đức. Điều này chứng tỏ sức hút, sự hiệu quả từ kỳ thi."Bất kỳ cuộc thi nào đều có sự cạnh tranh, đều cần sự nỗ lực rèn luyện trong học tập. Kết quả cuộc thi có thể là những niềm vui, những nỗi buồn, nhưng đó sẽ đều là những trải nghiệm tốt trong hành trình học tập của các em học sinh", ông Nguyễn Bảo Quốc nói.Theo Phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, năm nay, kỳ thi học sinh giỏi giải toán trên máy tính cầm tay với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 hoàn toàn mới. Chắc chắn sẽ có những cái lạ hơn, học sinh sẽ có thể không chỉ sử dụng tư duy logic trong môn toán, hóa học, vật lý, sinh học thông thường mà còn cần nhiều những kỹ năng, tư duy để giải các bài toán tư duy logic, bài toán thực tế. Do đó, theo ông Nguyễn Bảo Quốc, rất cần học sinh tập trung, đọc kỹ đề bài, vận dụng nhiều kỹ năng, tư duy để tìm ra đáp số đúng. Kỳ thi học sinh giỏi giải toán trên máy tính cầm tay được tổ chức lần đầu tiên tại TP.HCM năm 1995. Từ một kỳ thi cấp thành phố, kỳ thi đã lan tỏa đến 63 tỉnh thành trên cả nước và từng được tổ chức ở quy mô cấp quốc gia.Một điểm mới của kỳ thi năm nay đó là có phần hội thảo chuyên đề nhằm giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm giữa các thầy cô bộ môn, thầy cô ôn luyện đội tuyển học sinh giỏi giải toán trên máy tính cầm tay.Riêng các học sinh sau khi hoàn thành phần thi sẽ được trao giấy chứng nhận đã tham gia kỳ thi cấp thành phố. Ông Nguyễn Xuân Dũng, Chủ tịch hội đồng quản trị Công ty BITEX, cho hay kỳ thi học sinh giỏi giải toán trên máy tính cầm tay trong 31 năm qua liên tiếp được đổi mới, hội nhập đúng với định hướng cải tiến giáo dục qua các năm. "Việc ứng dụng máy tính cầm tay vào các môn khoa học tự nhiên đã giúp học sinh phát triển tư duy phân tích, kỹ năng giải quyết vấn đề, và khả năng sử dụng công nghệ trong học tập. Đây là những kỹ năng thiết yếu để các em thích ứng và thành công trong thời đại chuyển đổi số hiện nay", ông Dũng nói.
Xem Gold Star V.League 2-2024/25 đỉnh nhất trên FPT Play, tại https://fptplay.vn
Khổ sở vì đường ngập nước và xuống cấp
Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, sự suy giảm testosterone này có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe lâu dài. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo giảm testosterone ở nam giới.Testosterone thấp có thể dẫn đến tăng cân, đặc biệt là tích tụ mỡ thừa quanh bụng. Tình trạng mỡ thừa tích tụ trên cơ thể quá nhiều sẽ ức chế khả năng tiết testosterone, dẫn đến sự mất cân bằng nội tiết. Không những vậy, các tế bào mỡ có thể chuyển đổi testosterone thành estrogen, khiến mức testosterone càng giảm nhiều hơn, theo chuyên trang sức khỏe Healthline (Mỹ).Để ứng phó, nam giới cần áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, ăn các loại thực phẩm chất lượng như rau lá xanh, protein nạc, các loại hạt cùng các thực phẩm giàu kẽm, vitamin D. Bên cạnh đó, các món nhiều đường và thực phẩm chế biến như xúc xích, thịt nguội, lạp xưởng cần phải hạn chế. Nâng tạ sẽ giúp tăng cơ, đốt mỡ và tăng testosterone.Nồng độ testosterone thấp khiến nam giới cảm thấy mệt mỏi, mức năng lượng thấp. Tình trạng này vẫn xảy ra ngay cả khi họ ngủ đủ giấc. Nguyên nhân là do mức testosterone chịu trách nhiệm điều chỉnh mức năng lượng của cơ thể.Để xử lý, nam giới cần ngủ đủ giấc từ 7-8 tiếng/đêm. Giảm căng thẳng vì căng thẳng sẽ kích thích cơ thể tạo hoóc môn cortisol. Cortisol quá cao sẽ ức chế testosterone.Testosterone thấp sẽ tác động trực tiếp đến giảm ham muốn tình dục. Nguyên nhân có thể do suy tinh hoàn, lão hóa, mất cân bằng nội tiết ở tuyến yên hay vùng dưới đồi.Cách khắc phục là cần tập thể dục thường xuyên vì tập luyện sẽ giúp cải thiện lưu thông máu, tăng cường sức khỏe tình dục. Nếu nguyên nhân giảm ham muốn có liên quan đến mất cân bằng nội tiết hay tiểu đường, suy giáp, cường giáp, xơ vữa động mạch, trầm cảm, lo âu thì cần sớm đến bác sĩ khám.Testosterone là loại hoóc môn rất cần thiết để phát triển cơ bắp. Vì vậy, mức testosterone thấp sẽ dẫn đến mất khối lượng cơ, khiến nhiều hoạt động thể chất trở nên khó hơn. Đặc biệt, những người có mức testosterone thấp sẽ khó tăng cơ khi tập gym. Ngoài đi bác sĩ khám, họ cần tăng cường các bài sức mạnh, nạp đủ protein, ngủ đủ giấc và tránh lối sống ít vận động, theo Healthline.
